همه ساله در ایام نوروز هزان نفر  از طبیعت فوق العاده زیبای اندیکا و آثار باستانی آن دیدن می  کنند

اندیکا اولین پایتخت قوم پارس

  شهرستان اندیکا بین ۴۹ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۵۲ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و بین ۳۱ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۳۹ دقیقه عرض شمالی از خط استوا در حاشیه شرقی اسـتان خوزستان واقع گردیده است. نـزدیکترین شهرستان به اندیکا از نـقطه صـفر مـرزی کـه “پل گدار لندر” می باشد تا مسجد سلیمان فاصله ای به طول ۲۵ کیلو متر دارد. همچنین فاصله این شهرستان تا تهران ۹۱۲ کیلومتر و از نقطه صفر مرزی یعنی “دره گچی” سد شهید عباسپور تا شهرستان ایذه ۲۸ کیلومتر و از بنه وار تا شهرستان لالی ۳۵ کیلومتر است. به عبارتی دیگر اندیکا از سوی شرق به شهرستان ایذه و از شمال غرب به شهرستان لالی و از جانب شمال به سر دشت دزفول و از طرف شمال و شمال شرق به استان چهارمحال و بختیاری از سوی جنوب و جنوب غرب به شهرستان مسجدسلیمان محدود گردیده است. مساحت شهرستان اندیکا ۲۳۳۶ کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا بین ۷۰۰ الی ۸۰۰ متر است. تعداد آبادی های اندیکا ۵۶۸ و جمعیت آن برابر آمار غیر رسمی تا سال ۱۳۸۸ بالغ بر ۷۵۰۰۰ نفر برآورد شده است. مردم اندیکا به لحاظ بافت روستائی و عشایری از آداب و رسوم خاص خود پیروی   می کنند. زندگی سنتی آنها بر اساس نظام اجتماعی ایلی و طایفه ای استوار است و بخاطر بافت طبیعی و جغرافیایی منطقه از شیوه معیشت دامداری و کشاورزی و کوچ روی تبعیت می کنند.

صنایع دستی و تولیدات آن عبارت اند از: قالی، قالیچه، چوقا، جاجیم، گلیم، سیاه چادر.مردم شهرستان اندیکا به لحاظ بافت روستائی وعشایری از آداب ورسوم خاص خود پیروی می کنند. زندگی سنتی آنها براساس نظام اجتماعی ایلی و طیفه ای استوار است و بخاطر بافت طبیعی و جغرافیائی منطقه از شیوه معیشت دامداری و کشاورزی و کوچ روی تبعیت می کنند.  انديکا بهاري زود رس اما سرسبز و پر طراوت دارد که از اوايل اسفند ماه آغاز مي گردد و از اوايل خرداد ماه هواي بهاري به تدريج جاي خود را به گرما مي دهد. انديکا از مناطق کوهستاني و دنباله کوههاي بختياري محسوب مي شود که شامل مناطق مرتفع، دره هاي عميق و دشتهاي کوچک که شيب زمينهاي آن به سوي جلگه خوزستان کشيده شده است.

مهمترين ارتفاعات آن عبارت اند از: کوه لَندر، چيتُک، شو، تلخدان، اُديو، دلا، مُنار، فِچ، دِمه، تـاراز، ليله ، کينو….. مرتفع ترين آنها کينو  با ارتفاع 3710 متر که آن را بام خوزستان ناميده اند. بلندترين قله اين کوه  ” بَرد مَه” نام دارد وجه تسميه برد مَه (سنگ ماه) اين است که قله آن حتي در شبهاي تاريک و بدون مهتاب هم نوراني است.

رودخانه کارون از قسمتهاي غربي شهرستان ايذه در منطقه کارتا در محلي به نام امامزاده سلطان ابراهيم به درياچه و سد شهيد عباسپور  (رضا شاه سابق) وارد مي شود و بعد از خروج ازنيروگاه در حاشيه شمال شرق انديکا به سمت جنوب جريان مي يابد. بر روي رودخانه کارون دو سد مهم شهيد عباسپور و گدارلَندر مسجد سليمان قرار دارد. به دليل وجود اختلاف ارتفاع بين رودخانه و اراضي کشاورزي، کشت در انديکا به صورت ديم است. کشاورزي، باغداري و دامداري به دليل محدوديت آب و عدم استفاده از مخازن سدها از رونق چنداني برخورداري نيست؟!!

شهرستان انديکا داراي ذخاير فسيلي و معدني چون نفت و گاز(؟) خاك آجر و سفال، سنگ سيمان، سنگ آهن، انواع سنگهاي معدني است که تا کنون از آن بهره برداري نشده است. پوشش گياهي منطقه کوهستانی از درختان بلوط، بادام کوهي، کِلخُنگ، بَنه، ارزن، تَنگِس، زال زالک، مهلو، کيکُم(افرا)، چنار، کنار، تُتُم، انجير، انار، انگور، گلابي، زيتون، گردو، توت، همچنين انواع قارچ، کَرفس، تره کوهي، چَويل، آوندول و پونه پوشيده است. در فصل بهار انواع گلهاي وحشي نظير شقايق، لاله، سُنبل، گلايل وحشي، نرگس، بابونه و گياهان ديگر طبيعت زيباي انديکا را سبز پوش مي کنند.چشمه ها، نهرها و رودخانه هاي فصلي زيادي در انديکا جاري اند مانند: رودخانه شور سر تنگ دولاب، باغ شهو، تنگ تينا، چشمه بي بي ترخون (بِهتَر خون)،بابا احمد، آب تنگ سرد لَلَر، آب کِدي کُتک، شط شيمبار، رودخانه شَلا، توف کما موري، رودخانه سوسن سرخاب  و چشمه سربازان سوسن سرخاب، آب دره بابا زاهد انديكا، تنگ شِلال، کريم آباد، دوراب و… .حيات وحش منطقه در خطر جدي و روبه انقراض است اما هنوز بازماندگاني از حيوانات وحشي مانند خرس قهوه اي، پلنگ، گرگ، کفتار، روباه، شغال، گراز،خرگوش، خارپشت، راسو، بزکوهي و انواع پرندگاني چون کبک، تيهو, عقاب، کلاغ، کرکس، پرستو، گنجشک، بلدرچين وغيره ديده مي شود.

مراکز سياحتي آثار باستاني مهم و بناهاي تاريخي و مذهبي انديکا عبارت اند از: شهرک کوشک، سد شهيد عباسپور، درياچه و جزيره سد شهيد عباسپور، سد خاکي گدار لندر  درياچه کمبو در جريک ،  جلگه شيمبار(1)، پل نگين، لوح شيمبار،  حکاکي  سر حوض پايين دشت گل، رودخانه، شيلات و شهر باستاني چال شه، حوض دانيال نبي در سوسن سرخاب (شوشن) منطقه ييلاقي اينک در کتک، قلعه بَردي، قلعه لِيت در سرتليا، قلعه دِيزه وِ راز، قلعه بت ها در کوه دِلا، دژ ملکان يا دژ اسد خان (دوراب)، چهار طاقي سيم بند در آبژدان، قلعه ارگ يا ارکي در شلا، آثارتاريخي وحکاکيهاي  بُنِه وار ، بقعه امام زاده سلطان ابراهيم در کارتا، امام زاده بابا احمد ( تنگ بابا احمد)، بابا زاهد در قلعه خواجه، بابا زاهد (علي اسماعيل گيلکي صاحب قرآن سرخ لَلَر) دربخش  چلو، شاهزاده عبدالله يا شاه قطب الدين و بوير دردامنه  کوه مُنار، امير المومنين يا شَهسوار در آبژدان، صالح کوتاه (کوه شو) احمد بلد در دور آب، صالح ابراهيم در شيمبار، سُمال احمد ( دِلي محمد حسين خان) داود محمود در تازه، محمد ابن حمام در لَلَر، پير محمود ( قلعه زَراس) سيد رجب در سر تنگ دولاب ، عالي پير (شلال) خِنگ سوار در کَل اولاد شامصيروند ، آقا سليمان ( توف کَما موري) مُمبِر در کُتُک، احمد دال (کوه کينو رندستون بالا) بُرون والي در اِينُک، پيرعباس در شلا، کَر و گُنگ ( دشت گل) پير خديجه در تنگ شلال، بي بي نازک بينو در فرگه، شيخ احمد (کوشک)  شاه عباس (آب کَره) جناب علي  و شاهزاده عبدالله (در شلا) مقام شهيدان در بهرام آباد شلا، سيد احمد کبير (سلامگاه) و….... تعداد اندکي  از اين امام زاده ها داراي تذکره هستند و برخي ديگر قدمگاه وجزء باورهاي مردم بشمار مي آيند. وبرخی دیگر قبور شاهزادگان ایرانی مربوط به قبل از اسلام  است  که به لحاظ اشیاء دفن شده با آنها سا لهاست مورد دست برد افراد ناآگاه قرار گرفته اند .؟!

وجه تسمیه اندیکا

بررسی وجه تسمیه اندیکا نیازمند کنکاش و نگرشی عمیق و انعطاف پذیرانه است. اما آنچه در این باب ازگفته ها و شنیده ها  برداشت وجمع آوری گردیده سعی شده کمال مطلوب حاصل شود.شهرستانی که امروزه اندیکا خوانده میشود در دوران پهلوی دوم از اندکا به اندیکا تغییر نام یافت. لیارد سیاح انگلیسی در سفرنامه خود این منطقه را « اندکا » نوشته است.بدلیل فقدان منابع به نظرمیرسد وجه تسمیه اندیکا «اندکا» یکی از واژگان : آگن کان، آنشان، اندی گا ه، اندژکاه ، احمد گاه ،وند گاه،  بوده  که بر اثر استعمال زیاد به صورت کنونی در آمده است.این احتمال هم وجود دارد که این مکان از عیلامیان ، هخامنشیان تا صفویه در هر دوره نامی به خود گرفته باشد. گرچه ممکن است بعضی از این نامگذاریها از لحاظ تاریخی یا محتوائی راهی به حقیقت نداشته باشد اما، آنچه مسلم است سرزمین اندیکا بدون تردید قسمتی تفکیک ناشدنی از سر زمین آنزان یا آنشان است.    

1- اندکا : آگن کان( آهن + معدن ) با نگاهی به گذشته های دور به نظر می رسد اولین اثرها در اندیکا مربوط به زمان گبریان یا دوران اساطیرالا اولین است.در کاوشهای باستان شناسی آثار کهن مربوط به زندگی غار نشینی و دوران ماقبل تاریخ در این سرزمین کشف شده است. بر اساس روایات شاهنامه هوشنگ پیشدادی فرزندش کیامرث پدیدآورده آهن است پیدایش آتش در ایران باستان را بدو منسوب است و او نخستین کسی بود که با زدن دو سنگ چخماخ به هم از آن جرقه ای حاصل کرد و بوته ای را به آتش کشید و با وجود ذخایر فسیلی شاید ابتدا در همی سرزمین آتش کشف شده است به نظر میرسد اولین کوره های ذوب آهن ایران در کوه دلا(۱) اندیکا است محل هایی به نام های (کل آهنگری) یا کوره آهنگری کوه دلا، تنگ ريم آهن شلا، کوره آهنگري کوه کل وريز جينائي کُمُفه، و محل هاي ديگري به نام پل خدا آفريد  (نگين شيمبار)  تونل افسانه اي دلا،  نشان از تمدن کهن از دوران پيشداديان دارد. نکته جالب توجه اين است که باستان شناسان اروپائي معتقدند اگر ايرانيان سنگ آهن را ذوب نمي کردند و از آن ادوات گوناگون نمي ساختند شايد تمدن صنعتي دنيا هزار سال عقب مي افتاد، ايرنيان اولين ملتي هستند که سنگ آهن را شناختند و خوب  مي دانستن که آنچه در کوره گذاشته اند فلزي است که آب نمي شود و به جريان در نمي آيد به همين جهت اسم آن را(آ- هن) يا (آ- گن) گذاشتند يعني غير قابل ذوب شدن يا چيزي که ذوب نمي شود ولي عاقبت آهن را نيز ذوب کردند و توانستند با آن انواع چيزها را بسازند. در نتيجه به نظر مي رسد ذوب سنگ آهن در کنار آتشگاه معبد بزرگ در کوه دلا سبب کشف اوليه آهن شده است در واقع” آگن+ کان، آگن+ کوه،  اختصار واژه اندکا و به معناي”معدن آهن” است. 

 2- اندکا، «آنشان»گريشمن مورخ نامدار فرانسوي مي نويسد: پارسيان ابتدا در شمال غربي ايران در نزديکي درياچه اروميه مستقر شدند و احتمالاً 700 سال قبل از ميلاد، در محوطه غربي جبال زاگرس و کوههاي فرعي سلسله جبال بختياري در شرق شوشتر ناحيه واقع در دو سوي کارون نزديک انحناي بزرگ اين بزرگ اين رود پيش از آنکه بسوي جنوب برگردد مستقر شدند. گريشمن معتقد است که پارسوماش(مسجدسليمان) محل سکونت چيش پيش هخامنش است و قلعه بردي انديکا اقامتگاه دائمي قوم پارس زادگاه اصلي کوروش هخامنشي در ايران است.

  آثار باستاني و مکانهائي در دو سوي کارون، زير سد شهيد عباسپور با نامهاي چم چيت- کوه شو- کلا شاه - کمبو جِريک(؟)- مرخـا(مرغا؟) لشكرگاه، محلهاي به هم پيوسته و شاه راهی کوچ رو بين مسجد سلیمان انديکا و ايذه در حاشيه رود خروشان کارون يادآور چيش پيش، کوروش اول و کمبوجيه اول است که به نظر ميرسد اولين خواستگاه هخامنشيان بوده است. چنين استنباط مي شود که سرزمين اندکا(انديکا) قبل از اين آنشان نام داشته است و دليل آن سرزمين سوسن(شوشَن) و شلا (شَلتوک) که به معناي برنج است. رود کارون و سر شاخه هاي آن، شلتوک کاري هاي وسيع در اين نواحي و بقاياي سبوس و شلتوک در دژهاي چند هزار ساله شاهدي بر اين مدعا مي باشد.  

 3- اندکا: اِندي گاه، يا هندي گاه : هندي در لغت نامه مرحوم دهخدا به معناي بومي يا ساکنان بومي آمده است. بعضي هم معتقدند وجه تسميه اندکا را بايد در رديف هنديجان  و انديمشک جستجو کرد و شايد هم طبق نظر ديترامان به نقل از مينورسکي و کُلنگل که اشاره به اقوام هندي آريائي دارد، اين قوم به نواحي دامنه زاگرس روي مي آورند و مجبور بودند براي امرار معاش خود طرز نيمه کوچ نشيني را پيشه کنند باشد.

 4- اندکا، اَن + دژگاه: صرف نظر از اينکه منطقه سوق الجيشي انديکا توسط چندين کوه همانند دژي بزرگ و تسخير ناپذير احاطه گرديده است احتمال دارد به لحاظ وجود بيش از ده دژ يا قلعه به نامهاي قلعه بردي- قلعه ليت، قلعه برون ، آب قلعه اولاد  ،سرقلعه اولاد،  قلعه مالو ، دژملکان يا قلعه اسد خان، قلعه اتابکان لر، قلعه زراس، قلعه سنغر« تلغر» قلعه خواجه موگوني، قلعه تنگ بت ها (دلا)، قلعه ديزه وِراز (دلا)، قلعه ارکي يا ارگ شلا، ابتدا ان + دژ گاه و سپس انکا ناميده شد.

 5) اندکا، احمد گاه: بعضي معتقدند که اندکا، احمد گاه است زيرا در اندکا پنج امامزاده به نام احمد وجود دارد، بابا احمد، سمال احمد، شيخ احمد، سيد احمد، و  احمد بلد، که اين نام احتمالاً در دوران صفويه به اين منطقه اطلاق شده است. در آن دوران اعتقادات صاف و پاک کوچ نشينان به گونه اي بود که امام زاده ها را نه تنها زيارتگاه و عبادت گاه بلکه محل امن و نگهبانان اموال خود در موسوم کوچ مي دانستند.

  6) اندکا، وندگاه: وندگاه به معناي بار انداز است يعني محلي که کوچ روها براي مدتي کوتاه در آن مکان فرود مي آمدند. در گذشته وندگاه يا اندكا را به دو قسمت بالا و پايين مي خواندند،اندكا پايين را منطقه ي آبژدان و اندكا بالا را از سرتليها تا حومه قلعه خواجه مي گفتند احتمال دارد اين نام را عشاير كوچ رويي كه هنگام كوچ از دشت هاي جلگه ي خوزستان به طرف مناطق سردسير بر مي گشتند به اين منطقه اطلاق كرده باشند زيرا كوچندگان در مسير كوچ بعد از عبور از كارون ( گذرگاه لندر) بايد از اولين كوه ها به نام لندر (تنگ دولاب) (گدار خاني) و كوه چيتك كه از سخت ترين گذرگاهها بود بايد مي گذشتند تا به ميان كوه یا صحراي وندگاه مي رسيدند و باالعكس كوچ نشينان كه در ايام باز گشت از ييلاق به قشلاق از كوه هاي صعب العبور دلا و منار پايين مي آمدند واز صحراي انديكا براي مدتي به عنوان اطراق گاه يا وندگاه (استراحتگاه)استفاده مي كردند و يا در آنجا ساكن مي شدند اطلاق کرده باشند . همچنين اين نواحی  را میان کوه بختیاری،  دهگاه  ،  تخت گاه به معناي مركز حكومتي هم گفته اند.

شادباشید. « حسین چراغیان بختیاری» 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: